RESTORATİF AMAÇLI CAM İYONOMER SİMANLARDA BİLİMSEL ÇALIŞMALAR

RESTORATİF AMAÇLI CAM İYONOMER SİMANLARDA BİLİMSEL ÇALIŞMALAR

ÖZET

Cam iyonomer simanlar minimal invaziv diş hekimliğinin yaygınlaşması ile birlikte sıklıkla tercih edilmeye başlanmıştır. Dişe kimyasal bağlanma özelliğinin iyi olması ve flor salınımı sebebiyle antikaryojenik özellik göstermesi bu materyalin tercih edilmesini sağlamıştır. Diğer bir yandan fiziksel ve mekanik özellikleri yeterli olmadığından posterior dişlerde kullanımı sınırlıdır. Bu sebeple araştırmacılar cam iyonomer simanların aşırı stress alan bölgelerde kullanılabilmesi için mekanik ve fiziksel özelliklerini geliştirmek için çalışmalar yürütmektedirler. Bu derlemede restoratif cam iyonomer simanlarda yeni bilimsel çalışmalar anlatılmaktadır.

ABSTRACT

Glass ionomer cements have started to be preferred frequently with the widespread use of minimally invasive dentistry. Good chemical bonding to the tooth and anticariogenic properties due to fluorine release have made this material preferred. On the other hand, its use in posterior teeth is limited because its physical and mechanical properties are not sufficient. For this reason, researchers have been working to improve the mechanical and physical properties of glass ionomer cements in order to use them in overstressed areas. In this review, new scientific studies in restorative glass ionomer cements are described.

GİRİŞ

Cam iyonomer simanlar, amalgam restorasyonlara göre daha estetiktir, ancak bu konuda henüz kompozit rezinler kadar başarılı değildir.(1) Buna rağmen, flor salınımına bağlı antikaryojenik potansiyellerinin mevcut olması, biyouyumlulukları ve diş dokularına kimyasal adaptasyonları cam iyonomer simanları özellikli bir materyal grubu haline getirmiştir. Diğer açıdan, düşük kırılma dayanıklılıkları, sertlikleri ve aşınma dirençleri gibi zayıf mekanik

özellikleri, arka bölgelerde yoğun strese maruz kalan alanlarda restoratif materyal olarak kullanımlarını sınırlandırmaktadır. Bu sebeple, arka bölgelerde cam iyonomer simanlar genellikle geçici dolgu materyali olarak tercih edilmiştir.(2,3)

Geleneksel Cam İyonomer Simanlar (GCİS)

CİS’lerin direncini, sertliğini ve antimikrobiyal etkilerini güçlendirmek adına metal partikülleri, hidroksiapatit, fiber ve biyoaktif cam partikülleri ilavesi gündeme gelmiştir. Araştırmacılar, CiS’lara amalgam ilave ederek fiziksel özelliklerini geliştirmeye çalışmışlar; fakat daha kırılgan bir hal aldığı ve materyalin renginde griye yatkınlığı artırdığını gözlemlemişlerdir.(4) Özellikle fiziksel ve mekanik özelliklerinin gelişmesi ile posterior bölgede restoratif materyal olarak kullanılabilen ‘Sermet’ (Seramik/metal) simanların, GCİS’lar kadar flor salınımı yapmadığı ve dayanıklılık göstermediği klinik çalışmalarda bildirilmiştir.(5) Hidroksiapatit ilavesinin, dentine bağlanmanın ve devamlı flor salınım özelliğinin arttığı bildirilmiştir.(6)

Son yıllarda GCİS’in toz likit oranın değiştirilmesi ve sertleşme reaksiyonlarının da modifiye edilmesiyle zayıf olan fiziksel özellikleri geliştirilmeye çalışılmaktadır.(7) Böylece posterior dişlerde daimi restoratif materyal olarak kullanımı amaçlanmıştır.(8)

1. Hibrit Cam İyonomer Simanlar

1.1. Rezin Modifiye Cam İyonomer Siman (RMCİS)

En basit tanımla GCİS’lerin ve rezinlerin avantajlarını birleştiren bu malzemeler, GCİS’ler ile karşılaştırıldığında daha fazla florür salınımı yapabilme, mikrosızıntıya karşı daha dirençli olma, daha iyi adezyon ve daha az çözünürlük gibi avantajlara sahiptirler.(9-10) Bununla birlikte, HEMA içeriklerinin serbest bırakılmasının bir sonucu olarak biyouyumluluklarından ödün verilmiştir.(11-12-13) Firmanın önerdiği şekilde polimerize edilse dahi artık monomer (HEMA) salınımı olabileceği ve bu durumun da pulpa biyolojisine çeşitli düzeylerde (hassasiyet, enflamasyon) olumsuz etki edebileceği bildirilmiştir.(14) RMCİS’ların özellikle yerleştirildikten sonraki ilk 24 saat içinde dentin içine difüze olarak pulpayı etkilediği ve sonuç olarak, GCİS’lerden daha sitotoksik olduğu gösterilmiştir.(15-16)

1.2.Poliasit Modifiye Kompozit Rezin (Kompomerler)

Türkün ve Çelik(17); yaptığı iki yıl takipli kompomer ve kompozit rezini karşılaştırdıkları klinik çalışmalarında Sınıf 5 kavitelerde uygulanan kompomer restorasyonların başarı oranı %96 olarak bildirilmiştir. Bununla beraber kompomerlerin renk uyumlarının kompozit rezin restorasyonlardan daha iyi olduğu belirtilmiştir. Marjinal renklenme, restorasyonların başarısız olma kriteri olarak belirtilmiştir. Bir diğer çalışmada; RMCİS, kompomer ve kompozit rezin örnekleri su içerisinde 7 gün bekletilerek, materyallerin çözünürlük ve su emilimleri karşılaştırılmıştır. Kompozit ve kompomer grupları arasında anlamlı farklılık bulunmazken; CİS’lerin çözünürlük ve su emilim değerlerinin diğer materyallere göre daha yüksek olduğu belirtilmiştir.(18)

1.3.Cam Karbomer Simanlar (CK)

CK’nin kullanım endikasyonu GCİS ile benzerlik gösterir ve GCİS’in kullanımının önerilmediği Sınıf 2 kavitelerde, süt dişleri ve daimi dişlerde Sınıf 1 kavitelerde, Sınıf 5 kavitelerde de kullanılabileceği bildirilmiştir.(19) Bununla beraber bazı araştırmacılar, CK’e ısı ve yüzey koruyucu uygulamasının materyalin mekanik özelliklerinin gelişmesine katkı sağlamadığını ve GCİS’lardan üstün özellik sergilemediğini iddia etmektedirler.(20)

1.4.Giomerler

CİS’lerdeki hidrojel fazı geçişi bu materyallerde görülmemektedir. Işıkla sertleşmekte ve diş dokularına bağlanmak için adeziv sisteme ihtiyaç duymaktadırlar.(21) Flor salınımı ve reşarj bakımından GCİS ve RMCİS’lardan düşük, kompomerden yüksek olduğu bildirilmiştir.(22) Renklenme potansiyeli ve su emme özelliği kompozit rezinlerden fazladır.(23) Antimikrobiyal etkinlikleri de RMCİS-kompomer arasında olarak bildirilmiştir.(24)

1.5.Nano-iyonomerler

Materyal yüzeyindeki flor oranının karşılaştırıldığı bir çalışmada, Ketac N100 ve Fuji grubu (GC Europe, Leuven, Belçika) cam iyonomer simanların benzer düzeyde flor içerdiği, buna karşın Ketac N100’ün Fuji grubu cam iyonomer simanlara nazaran daha az porozite ve yüzey çatlağı sergilediği bildirilmiştir.(25) Flor salınımı ve reşarj özelliklerinin kompomerlerden yüksek; GCİS’lar ve RMCİS’lar ile benzer olduğu görülmüştür.(26) Sınıf V kavitelerin karşılaştırıldığı iki farklı in vitro çalışmada, nano-iyonomerlerin mikrosızıntı değerlerinin YVCİS’lardan farklılık göstermediği, buna karşın GCİS’lardan ve RMCİS’lardan çok daha düşük olduğu belirlenmiştir.(27-28) YVCİS ve nano-iyonomerlerin kullanıldığı bir ART çalışmasında, 12 ay sonunda nano-iyonomerlerin daha başarılı olduğu görülmüş ve cam iyonomer restorasyonlar için iyi bir alternatif oldukları bildirilmiştir.(29)

2. Yüksek Viskoziteli Cam İyonomer Simanlar (YVCİS)

Çelik ve ark. çalışmalarında; YVCİS örneklerinin yarısına üretici firmanın talimatlarına göre koruyucu rezin uygulamış, diğer yarısına uygulamamışlardır.(30) Örnekler 1 ay boyunca distile suda bekletilmiş ve 24 saat, 2 hafta ve 1 ay sonra mikrosertlik değerleri ölçülmüştür. Koruyucu rezin uygulanmayan grupta mikrosertlik değerinin süre arttıkça anlamlı şekilde arttığı; rezin uygulaması yapılan grupta ise zamana bağlı bir farklılık olmadığı bildirilmiştir. Erken dönemde suya maruz kalmanın YVCİS’lerin sertlik değerini olumlu yönde etkilediği belirlenmiş ve koruyucu rezin uygulamasının örneklerin yüzeyinde daha düşük sertlik değerleri oluşturduğu belirtilmiştir.

Genel olarak kabul gören, posterior daimi dişlerde yapılan kompozit rezin restorasyonların YVCİS restorasyonlara olan üstünlüğü hipotezini araştıran geniş kapsamlı sistemik bir derlemede kompozit rezinler ile YVCİS restorasyonların başarısı arasında anlamlı bir fark olmadığı sonucuna varılmıştır.(31)

YVCİS ve cam karbomerin kıyaslandığı bir çalışmada YVCİS’in cam karbomere göre daha yüksek sertlik değerine ve bağlanma dayanımına sahip olduğu bildirilmiştir.(32) Yine YVCİS, kompomer ve cam karbomerin klinik sağkalımlarının karşılaştırıldığı bir başka çalışmada süt dişlerindeki dentin çürük lezyonları atravmatik restoratif tedavi (ART) yöntemi ile restorasyonları tamamlanmış ve 3 yıllık klinik takipleri yapılmış. Çalışma sonunda elde edilen verilere göre YVCİS ve kompomerin, cam karbomere göre daha iyi klinik başarı gösterdiği görülmüş.(33)

Hilgert ve ark. yaptığı çalışmada geleneksel restoratif tedavi ile amalgam kullanılarak ve ART ile YVCİS kullanılarak (Ketac Molar Easymix) restore edilen toplam 750 diş incelenmiş ve iki materyalin klinik başarısı karşılaştırılmıştır.(34)Her iki restoratif materyalde de tek yüzlü restorasyonların çok yüzlü restorasyonlardan daha uzun süre sağ kalım gösterdiği; amalgam ve YVCİS restorasyonların klinik başarısı açısından farklılık göstermediği bildirilmiştir. Çalışma sonucunda araştırmacılar amalgama alternatif olarak daimi restorasyonlarda YVCİS kullanımını uygun bir seçenek olarak önermişlerdir.

Dört farklı materyalin (kompomer, RMCİS, YVCİS, amalgam) 1 yıl sonundaki klinik başarılarının karşılaştırıldığı bir çalışmada bozulmamış marjinal bütünlüğün en yüksek olduğu materyal RMCiS iken; en fazla sekonder çürüğün görüldüğü materyal YVCİS olduğu belirtilmiştir. Çalışma sonunda daimi dişlerdeki amalgam restorasyonlara en iyi alternatif olarak RMCİS kullanılması önerilmiştir.(35)

Üreticisi tarafından yüksek mekanik özellikleri ile posterior bölgede kompozit rezinlere alternatif olabileceği ileri sürülen ve daimi restorasyonda kullanılmak üzere tasarlanan EQUIA’nın (EQUIA; GC Avrupa, Tokyo, Japonya); ısısal genleşme katsayısının dentine benzer olmasından dolayı başarılı kenar uyumu ve düşük mikrosızıntı göstereceği öne sürülmektedir.(36) Ayrıca yüksek derecede flor salabilmesi ve ‘bulk tekniği’ ile uygulanabilir olması en önemli avantajları olarak sayılmaktadır.(36,37)

EQUIA’nın klinik başarısının araştırıldığı retrospektif bir çalışmada 43 hastada toplam 151 posterior diş değerlendirilmiş; Sınıf 1 ve 2 kavitelerde başarılı bir şekilde kullanılabileceği sonucuna varılmıştır.(38) Retrospektif bir başka çalışmada; 643 hastada toplam 1001 posterior diş EQUIA ve GCİS ile restore edilmiş; Sınıf 1 kavitelerde her iki materyal de benzer başarı oranlarına sahip iken; Sınıf 2 kavitelerde EQUIA’nın klinik performansı daha iyi bulunmuştur. Çalışmada klinik başarı kriterleri; yüzey parlaklığı, kırık ve retansiyon, marjinal adaptasyon, oklüzal aşınma, proksimal temas ve adaptasyon, hastaların görüşü, post-operatif duyarlılık, sekonder çürük ve diş bütünlüğü olarak bildirilmiştir.(39)

EQUIA’nın Sınıf 2 kavitelerde 36 aylık klinik performansını, mikro-dolduruculu bir kompozit rezinle (Fuji IX GP EXTRA) kıyaslayan bir çalışmada toplam 60 diş retansiyon, anatomik form, sekonder çürük, yüzey yapısı, post-operatif duyarlılık ve renk uyumu yönünden değerlendirilmiş; 36 ay sonunda, Sınıf 2 kavitelerin restorasyonunda her iki materyalin benzer ve klinik olarak kabul edilir performans gösterdiği bildirilmiştir.(36)

Fırat ve ark. çalışmalarında; Sınıf 2 lezyonlarda 24 ay sonunda yüksek visköziteli güncel bir CİS restoratif sistemin (EQUIA) başarısını mikro-dolduruculu posterior kompozitle benzer olarak bildirmişlerdir.(40)

Friedl ve ark.; 6 farklı hekimin yaptığı 26 Sınıf 1, 125 Sınıf 2 ve 41 adet 3 veya 4 yüzlü restorasyonu (EQUIA/GC) 24 ay sonunda değerlendirmişlerdir. Restorasyonların hiçbirinde retansiyon kaybı olmadığı, Sınıf 1 restorasyonların kenar uyumunun %100, Sınıf 2 restorasyonların %98,8, 3-4 yüzlü restorasyonların ise %92,7 başarılı olduğu ve tüm restorasyonların sadece %1’inde anlamlı düzeyde kenar renklenmesi görüldüğünü bildirilmiştir.(38)

2.1. Rezin İçerikli Yüzey Örtücü Uygulaması

Hotta ve arkadaşları,(41) ışıkla sertleşen yüzey örtücülerin suyun sertleşme sırasında restorasyon yüzeyi ile temasını kısıtladığını bulmuşlardır. Su emilimini azaltan rezin içerikli yüzey örtücüler polimerizasyon büzülmesinin hızını da yavaşlatmaktadır.(42) Ayrıca, Amerikan Dişhekimleri Birliği (ADA), 1990 yılında verniklerin ve ışıkla sertleşen yüzey örtücülerin GCİS’lar için önemini beyan etmiştir. Son zamanlarda, yüksek viskoziteli cam iyonomer simanlarla kombine kullanılan nano dolduruculu yüzey örtücüler piyasaya sürülmüştür. Bu self adeziv, nano dolduruculu rezin içerikli yüzey örtücülerin, yüksek hidrofilik özellikleri ve çok düşük olan viskoziteleri ile cam iyonomer siman yüzeyinde mükemmel bir örtüleme sağladıkları firmalar tarafından bildirilmiştir.(43-44) Rezin içerikli yüzey örtücü uygulaması cam iyonomer simanların mikrosertliğini arttırmadığı, hatta azalttığı ve yüzey pürüzlülüğünün de örtücü uygulanmış ve uygulanmamış restoratif cam iyonomer simanlar için benzer olduğu görülmüştür.(45-46) Buna karşın, nano dolduruculu yüzey örtücü uygulanan yüksek viskoziteli cam iyonomer simanların makaslama ve basma dayanımının dört ila sekiz haftalık süre sonunda arttığı bildirilmiştir.(46) Düşük yüzey gerilimine bağlı olarak kenar örtülenmesini de olumlu yönde etkilediği belirtilmiştir.(45) Nano dolduruculu yüzey örtücülerin, restorasyonun uygulandığı kişinin çiğneme kuvvetine, okluzyonuna, çiğneme alışkanlıklarına ve diyetine bağlı olarak ortalama altı ay süreyle restorasyon yüzeyinde kaldığı görülmüştür.(47) Altı ay sonunda, yüksek viskoziteli cam iyonomer simanın maturasyonu tamamlanmış olduğundan yüzey örtücü uygulamasının tekrarlanmasına gerek duyulmamaktadır. Ayrıca, nano dolduruculu rezin içerikli yüzey örtücüler YVCİS’lar ile kombine kullanıldığında diğer cam iyonomer simanlarla karşılaştırıldığında daha etkili sonuçlar vermektedir.(45) Bir diğer klinik çalışmanın altı yıllık sonuçlarına göre ise, nano dolduruculu yüzey örtücü uygulamasının YVCİS’ların klinik performansına etkisinin olmadığı bildirilmiştir.(48)

Hazırlayan : Selman Şirin

KAYNAKÇA

1. Anusavice KJ. Challenges to the development of esthetic alternatives to dental amalgam in a dental researcher center. Trans Acad Dent Mater 1996; 9: 25-50.

2. Burgess O, Cakir D. Materials selection for direct posterior restoratives. http://www.ineedce.com/courses/2067/pdf/1108c ei_dentsply_restoratives.pdf. Erişim tarihi: 23 Ekim 2015.

3.Xie D, Brantley WA, Culbertson BM, Wang G. Mechanical properties and microstructures of glass-ionomer cements. Dent Mater 2000; 16: 129 138.

4. JW. M. Glass-cermet cements. Quintessence İnt 1985;05:333.

5. Lohbauer U. Dental glass ionomer cements as permanent filling materials?–properties, limitations and future trends. Materials 2010;3:76-96.

6. Lucas ME, Arita K, Nishino M. Toughness, Bonding and fluoride-release properties of hydroxyapatite-added glass ionomer cement. Biomaterials 2003;24:3787 3794.

7. Hepdeniz ÖK, Kelten ÖS, Gürdal O. Cam ıyonomer ıçerikli dört farklı restoratif materyalin yüzey pürüzlülüklerinin değerlendirilmesi. SDÜ Sağlık Bil Derg 2019;10:13-17.

8. Sidhu SK. Glass-ionomer cement restorative materials: a sticky subject?. Aust Dent J 2011;56 Suppl 1:23 30.

9. Sidhu SK, Watson TF. Resin-modified glass ionomer materials. a status report for the american journal of dentistry. Am J Dent 1995;8:59-67.

10. Hübel S, Mejàre I. Conventional versus resin‐modified glass‐ionomer cement for class ii restorations in primary molars. a 3‐year clinical study. Int J Paediatr Dent. 2003;13:2-8.

11. Hume W, Mount G. In vitro studies on the potential for pulpal cytotoxicity of glass-ionomer cements. J Dent Res 1988;67:915-918.

12. Souza PP, Aranha AM, Hebling J, Giro EM, de Souza Costa CA. In vitro cytotoxicity and in vivo biocompatibility of contemporary resin-modified glass-ionomer cements. Dent Mater J. 2006;22:838-844.

13. Hamid A, Hume W. The effect of dentine thickness on diffusion of resin monomers in vitro. Oral Rehab J. 1997;24:20-25.

14. Kanik Ö, Türkün LŞ. Restoratif cam ıyonomer simanlarda güncel yaklaşımlar. Ege Üni Dişhek Fak Derg 2016;37:54-65.

15. Stanislawski L, Daniau X, Lautie A, Goldberg M. Factors responsible for pulp cell cytotoxicity induced by resin‐modified glass ionomer cements. Biomedical Mater Research J.: An Official Journal of The Society for Biomaterials, The Japanese Society for Bioma terials, and The Australian Society for Biomaterials 1999;48:277-288.

16. Ruse ND. What is a “compomer”? Journal (Canadian Dental Association) 1999;65:500-504.

17. Tuerkuen LS, Celik EU. Noncarious class v lesions re stored with a polyacid modified resin composite and a nanocomposite: a two-year clinical trial. J Adhes Dent 2008;10:399-405.

18. Küçükeşmen Ç, Öztaş DD, Küçükeşmen HC, Erkut S. Farklı ışık kaynakları ile polimerize edilen kom pozit, kompomer ve rezin modifiye cam iyonomer siman materyallerinin su emilimi ve suda çözünürlük düzeylerinin incelenmesi. SDÜ Medical J. 2007;14.

19. Altan H, Altan A, Arslanoğlu Z. Glass ionomer cement, derivates and glass carbomer cement. Klinik Bilimler Derg 2013; 6: 1319-1322.

20. Sturdevant CM , Roberson TM, Heymann HO, Stur devant JR. The art and science of operative dentistry: Mosby-Year Book 1995.

21. Deliperi S, Bardwell DN, Wegley C, Congiu MD. In vitro evaluation of giomers microleakage after exposure to 33% hydrogen peroxide: self-etch vs total-etch adhesives. Operative Dent J. 2006;31:227-232.

22. Bansal R, Bansal T. A Comparative evaluation of the amount of fluoride release and re-release after recharging from aesthetic restorative materials: an in vitro study. Clinic and Diagno Research J. : JCDR 2015;9:ZC11.

23. Gonulol N, Ozer S, Sen Tunc E. Water sorption, solubility, and color stability of giomer restoratives. Esthetic And Restorative Dent J. 2015;27:300-306.

24. Tarasingh P, Reddy JS, Suhasini K, Hemachandrika I. Comparative evaluation of antimicrobial efficacy of resin-modified glass ionomers, compomers and giomers–an invitro study. J Clinic and Diagno Research J: JCDR 2015;9:ZC85.

25. Yip HK, Markovic DLj, Petrovic BB, Peric TO. Fluoride content and recharge ability of five glass ionomer dental materials. BMC Oral Health 2008; 28: 8-21.

26. Mitra SB, Oxman JD, Falsafi A, Ton TT. Fluoride release and recharge behavior of a nano-filled resin-modified glass ionomer compared with that of other fluoride releasing materials. Am J Dent 2011; 24: 372-378.

27. Upadhyay S, Rao A. Nanoionomer: Evaluation of microleakage. J Indian Soc Pedod Prev Dent 2011; 29: 20-24.

28. Eronat N, Yilmaz E, Kara N, Ak AT. Comparative evaluation of microleakage of nano-filled resin-modified glass ionomer: An in vitro study. Eur J Dent 2014; 8: 450-455.

29. Konde S, Raj S, Jaiswal D. Clinical evaluation of a new art material: Nanoparticulated resin-modified glass ionomer cement. J Int Soc Prevent Communit Dent 2012; 2: 42-47.

30. Celik EU, Ermis B. Koruyucu rezin uygulamasının yüksek viskoziteli geleneksel cam iyonomer simanın mikrosertliği üzerine etkisinin in vıtro olarak değerlendirilmesi. Cumhuriyet Dent J 2008;11:91-95.

31. Mickenautsch S, Yengopal V. Failure rate of direct high-viscosity glass-ionomer versus hybrid resin composite restorations in posterior permanent teeth- a systematic review. The open Dent J 2015;9:438 448.

32. Olegário IC, Malagrana APVFP, Kim SSH, et al. Mechanical properties of high-viscosity glass ionomer cement and nanoparticle glass carbomer. J Nanomater 2015;2015.

33. Olegário IC, Hesse D, Mendes FM, Bonifácio CC, Raggio DP. Glass carbomer and compomer for art restorations: 3-year results of a randomized clinical trial. Clin Oral Investig 2019;23:1761-1770.

34. Hilgert LA, de Amorim RG, Leal SC, Mulder J, Creugers NH, Frencken JE. Is high-viscosity glass-ionomer-cement a successor to amalgam for treating primary molars? Dent Mater 2014;30:1172-1178.

35. Daou MH, Tavernier B, Meyer J-M. Clinical evaluation of four different dental restorative materials: one-year results. Schweizer Monatsschrift Fur Zahnmedizin= Revue Mensuelle Suisse D’odonto-Stomatologie= Rivista Mensile Svizzera Di Odontologia E Stomatologia 2008;118:290-295.

36. Kütük Z, Gürgan S, Çakır FY, Ergin E, Öztaş S. Güncel bir cam iyonomer restoratif sistemin 36 aylik klinik performansinin değerlendirilmesi. Cumhuriyet Dent J 2014;17:244-255.

37. Gurgan S. FE, Kutuk ZB. Posterior dişlerin restorasyonunda alternatif bir yaklaşım (equiar sistemi). Dental Klinik J. 2012;01.

38. Friedl K, Hiller K-A, Friedl K-H. Clinical performance of a new glass ionomer based restoration system: a retrospective cohort study. Dent Mater 2011;27:1031 1037.

39. Klinke T, Daboul A, Turek A, Frankenberger R, Hickel R, Biffar R. Clinical performance during 48 months of two current glass ionomer restorative systems with coatings: a randomized clinical trial in the field. Trials 2016;17:239.

40. Firat E, Gürgan S, Kütük ZB, Çakir FY, Öztas SS. Güncel bir cam iyonomer restoratif sistemin 24-aylik klinik performansinin değerlendirilmesi. AU Diş Hek Fak Derg 2011; 38: 53-61.

41. Hotta M, Hirukawa H, Yamamoto K. Effect of coating materials on restorative glass-ionomer cement surface. Oper Dent 1992; 17: 57–61.

42. Hankins AD, Hatch RH, Benson JH, Blen BJ, Tantbirojn D, Versluis A. The effect of a nanofilled resin-based coating on water absorption by teeth restored with glass ionomer. J AmDent Assoc 2014; 145: 363-370.

43. Brochure G-Coat PLUS, file:///C:/Users/win7/Downloads/brochure gcoatplus.pdf. Erişim Tarihi: 23 Ekim 2015.

44. Easy Glaze, http://www.voco.com /en/products/_products/easy_glaze/VC_8400_10 16_GB_0710.pdf. Erişim Tarihi: 23 Ekim 2015.

45. Pacifici E, Bossu M, Giovannetti A, La Tore G, Guerra F, Polimeni A. Surface roughness of glass ionomer cements indicated for uncooperative patients according surfaceprotection treatment. Ann Stomatol (Roma) 2014; 4: 250-258.

46. Bagheri R, Taha NA, Azar MR, Burrow MF. Effect of G-Coat Plus on the mechanical properties of glass-ionomer cements. Aust Dent J 2013; 58: 448-453.

47. Kanık Ö, Türkün LS. Daimi restoratif materyal olarak yeni cam iyonomer kombine sistemler. Dental Klinik 2013; 6: 32-36.

48. Turkun LS, Kanik O. Clinical evaluation of reinforced glass-ionomer systems after 6 years. 47th CED-IADR Meeting Belek, Antalya, 2015 Oral Presentation #016.