Stafne Kemik Kavitesi'nin Genel Özellikleri

 ÖZET 

Bu araştırmada ,Stafne Kemik Kavitesinin ; genel özellikleri, görüntülenmesi, farklı görüşlere sahip olan etiyopatogenezinin değerlendirilmesi ve tedavisi ele alınmış, kaynaklar incelenmiştir ve elde edilen bilgiler derlenmiştir.

ABSTRACT

The general characteristics, visualization ,eveluation of the etiopathogenesis(which have different opinion) and treatment of Stafne Bone Cavity have been discussed. Resources have ben examined and the information obtained has been complied.

Anahtar Kelimeler; Kemik Kisti ; Mandibula; Bilgisayarlı Tomografi; Manyetik Rezonans  Görüntüleme; Etiyopatogenez

GİRİŞ              

   Edward Stafne tarafından ilk kez 1942’de genellikle mandibula angulusu ile 3. molar diş arasında izlenen yuvarlak veya oval şekilli, iyi sınırlı, genellikle unilokuler ve radyolüsent görüntü veren lezyonlar Stafne Kemik Kavitesi (SKK) olarak tanımlanmıştır. 1

 Asemptomatik radyolüsent görüntü veren SKK’nin 4 tipi tanımlanmıştır :

1- Kaviteler mandibula posterior bölgesinde tek taraflı inferior dental kanalın aşağısında ve korpus mandibulanın hafif üstünde görülen tipine “Posterior Tip”.

2- Keser dişlerde premolar işler arasındaki bölgede, mylohyoid kasın başlangıç yerinin üstünde görülen tipine “Anterior Tip”.

3- Yükselen ramusun lingual yüzeyinde gözlenen tipine “ Lingual Tip " 

4- Yükselen ramusun bukkal  yüzeyinde gözlenen tipine " Bukkal Tip "

    En sık görülen tipi posterior tipidir. Anterior tipin görülme sıklığı ise posterior tipten 7 kat daha azdır. Lingual ve bukkal tipleri ise çok nadirdir. (2,3,4)

Görüntülenmesi 

   Mandibulada radyolüsent görüntülerin ayırıcı tanısı travmatik kemik kisti, ossifiye fibroma ve florid osseoz displazi gibi bening lezyonların yanı sıra ameloblastoma gibi malign lezyonları da içermektedir.(4,5) Bu nedenle, radyografik bulguların kesin tanıya ulaştıramadığı durumlarda,  sialografi, bilgisayarlı tomografi (BT) veya manyetik rezonans görüntüleme (MRG) gibi destekleyici görüntüleme yöntemlerinden yararlanılmalıdır.

   Sialografi, kemik defekti içindeki,  tükürük bezi kanallarının tanımlanması için kullanılmaktadır, ancak, SKK’nin negatif sialogram verdiği, cerrahi olarak kanıtlanmış vaka raporları da bulunmaktadır.(6) Sialografi, hastalara uygulaması kolay, pahalı olmayan ve hastaları daha az radyasyona maruz bırakan bir yöntemdir.

  Bir olgu sunumunda alınan CBCT 'de SKK şöyle tanımlanmıştır :Mandiblanın sağ altında, yaklaşık 1,2 cm (bukkolingual genişlik) x 3,8 cm (ön-arka uzunluk) boyutlarında, meziodistal çap genişlemesi, vestibüler kortikal incelme ve lingual kortikal kemik yıkımı gösteren ovoid şekilli hipodens lezyon.(7)

   Kesin tanı, biyopsiyle konulsa bile bu işlem her zaman gerekli değildir. Bununla birlikte, sialografi, BT ve MRG gibi,  ileri görüntüleme teknikleri, teşhis için yeterli bilgi sağlar. Tedaviye gerek yoktur,  basit gözlem yeterlidir.(8)

 Etiyopatogenezi

    SKK'nin etiyopatogenezi tam olarak anlaşılamamıştır. Tam olarak uyumlu olmasa da, embriyolojik köken ve vasküler değişiklikler SKK'nin olası bir nedeni olarak öne sürülmüştür. Günümüzde, tükürük bezi dokusunun basıncına yanıt olarak kemik rezorpsiyonu olduğu en yaygın kabul gören teoridir(9,10,11,12)  ve periferik bir kökeni kanıtlamaktadır. Bununla birlikte, bu defektlerin çocuklardan ziyade yetişkinlerde daha sık görülmesi nedeniyle, SKK gelişiminin muhtemelen mandibulanın kemikleşmesinden sonra meydana geldiği öne sürülmektedir.(10)

    Başlangıçta embriyolojik teori(13), Meckel kıkırdağının mandibula ossifikasyon defektinin bu duruma neden olabileceğini savunmuştur(14) . Benzer şekilde, mandibulanın kemikleşmesi sırasında tükürük bezi dokusunun sıkışması da öne sürülmüştür. Ancak, SKK çoğunlukla 40 yaş üstü kişilerde görüldüğü için bu teoriler göz ardı edilmektedir.(11)

    Öte yandan, yazarların çoğu basınç rezorpsiyonu teorisini kabul etmiş(9,10,11,12) ve bunu vakaların çoğu için ana etiyolojik faktör olarak değerlendirmiştir.(14)Bu teoriye göre, kronik bir enflamatuar süreç nedeniyle, hipertrofik bez kemik rezorpsiyonuna neden olmak için yeterli basınç uygulayabilir. Görünüşe göre, kemik boşluğu ile buna karşılık gelen submandibular bez arasında bir ilişki olması muhtemeldir.(10,14) Dolayısıyla, hipertrofik submandibular bez SKK'nin posterior varyantının nedeni olurken, sublingual bezin anterior lobu SKK'nin anterior varyantının nedeni olacaktır. Hipertrofik tükürük bezlerinin olası nedeni olarak tükürük bezi dokusunda bulunan lenfositik infiltrasyonun, periferik kökeni güçlendiren teoriyi(15) desteklediği öne sürülmüştür.

Tedavi Süreci

    SKK genellikle semptom vermediğinden rutin radyografik incelemelerde tesadüfen saptanır.(16,17) SKK’nın teşhisi için panoramik radyografiler yeterli olmasına rağmen, lezyonun atipik olması durumunda, travmatik kemik kisti, dentigeröz kist, odontojenik keratokist, nonossifiye fibrom, fibröz displazi, ameloblastoma, dev hücreli tümör, vasküler malformasyonlar, fokal osteoporotik kemik defektleri, bazal hücreli nevus sendromu, hiperparatiroidizmdeki brown tümörleri gibi mandibulada radyolusent görüntü veren diğer lezyonlarla karıştırılması muhtemeldir.(16,18,19)  Bu sebeple tedavinin gidişatı yardımcı görüntüleme sistemleriyle desteklenmeli ve minimal invaziv seçenekler değerlendirilmelidir. SKK genellikle tedavi gerektirmez(20,21) , ancak tedavi uygulandığında konservatif tedavi önerilir.(22)    

Hazırlayan:Kemal Eren ALTIN

KAYNAKLAR

1. Stafne E. Bone cavities situated near the angle of the mandible. J Am Dent Assoc 1942;29:1969-1972.

2.  Campos P, Panella J, Crusoé-Rebello I, Azevedo R, Pena N, Cunha T. Mandibular ramus-related Stafne’s bone cavity. Dentomaxillofac Radiol 2004;33:63-66.

3.  de Courten A, Kuffer R, Samson J, Lombardi T. Anterior lingual mandibular salivary gland defect (Stafne defect) presenting as a residual cyst. Oral Surg Oral Med oral Pathol Oral Radiol Endod 2002;94:460-464.

4.  Grellner T, Frost D, Brannon R. Lingual mandibular bone defect: Report of three cases. J Oral Maxillofac Surg 1990;48:288-296.

5. Philipsen H, Takata T, Reichart P, Sato S, Suei Y. Lingual and buccal mandibular bone depressiones:A review based on 583 cases from a world-wide literature survey, including 69 new cases from Japan. Dentomaxillofac Radiol 2002;31:281289.

6.  Branstetter BF, Weissman JL, Kaplan SB.  Imaging of a Stafne bone cavity: what MR adds and why a new name is needed. AJNR Am J Neuroradiol 1999;20(4):587-589.

7. Karen PINTADO-PALOMINO, Camila TIRAPELLI, Luciana Yamamoto ALMEIDA, Anterior lingual mandibular bone cavity: a case report, Braz Dent Sci 2020 Apr/Jun;23

8. Correll RW, Jensen JL, Rhyne RR. Lingual cortical mandibular defects: a radiographic incidence study. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1980;50:287–291.

9. Sisman Y, Miloglu O, Sekerci AE, Yilmaz AB, Demirtas O,  Tokmak TT. Radiographic evaluation on prevalence of Stafne bone defect: a study from two centres in Turkey. Dentomaxillofac Radiol. 2012; 41(2):152-8.

10. Philipsen HP, Takata T, Reichart PA, Sato S, Suei Y. Lingual and buccal mandibular bone depressions: a review based on 583 cases from a worldwide literature survey, including 69 new cases from Japan. Dentomaxillofac Radiol. 2002; 31(5):281-90.

11. Quesada-Gómez C, Valmaseda-Castellón E, Berini-Aytés L, Gay-Escoda C. Stafne bone cavity: a retrospective study of 11 cases. Med Oral Patol Oral Cir Bucal. 2006; 11(3):E277-280.

12. Shimizu M, Osa N, Okamura K, Yoshiura K. CT analysis of the Stafne’s bone defects of the mandible. Dentomaxillofac Radiol. 2006; 35(2):95-102.

13. EC S. Bone cavities situated near the angle ofthe mandible. J Am Dent Assoc. 1942; 29:1969-1972.

14. Flores Campos PS, Carvalho Oliveira JA, Dantas JA, de Melo DP, Pena N, Santos LAN et al. Stafne Defect with Buccal Cortical Expansion: A Case Report. Int J Dent. 2010; 2010:3.

15. Kim H, Seok JY, Lee S, An J, Kim NR, Chung DH et al. Bilateral stafne bone cavity in the anterior mandible with heterotopic salivary gland tissue: a case report. Korean J Pathol. 2014;48(3):248-9.

16. Probst FA, Probst M, Maistreli IZ, Otto S, Troeltzsch M. Imaging characteristics of a Stafne bone cavity--panoramic radiography, computed tomography and magnetic resonance imaging. Oral Maxillofac Surg 2014; 18(3):351-3.

17. Quesada-Gómez C, Valmaseda-Castellón E, Berini-Aytés L, Gay-Escoda C. Stafne bone cavity: a retrospective study of 11 cases. Med Oral Patol Oral Cir Bucal 2006;11(3):E277-80.

18. Branstetter BF, Weissman JL, Kaplan SB. Imaging of a Stafne bone cavity: what MR adds and why a new name is needed. AJNR Am J Neuroradiol 1999;20(4):587-9.

19. Apruzzese D, Longoni S. Stafne cyst in an anterior location. J Oral Maxillofac Surg 1999; 57(3):333-8.

20. Friedrich RE, Zustin J, Scheuer HA, Assaf AT, Gröbe A. An unilateral basal bone defect of the mandible occupied by fatty tissue: Stafne’s cavity. In Vivo. 2012; 26(6):1045-8.

21. Taysi M, Ozden C, Cankaya B, Olgac V, Yıldırım S. Stafne bone defect in the anterior mandible. Dentomaxillofac Radiol. 2014;43(7):20140075.

22. Herbozo Silva P, Briones Sindermann D, Martinez Rondanell B. Giant mandibular bone defect: report of a case. J Oral Maxillofac Surg. 2006; 64(1):145-50.